De stad Den Haag biedt alle ruimte aan tal van demonstraties. De vrijheid van meningsuiting is daarbij uiterst waardevol. Tegelijkertijd wordt die vrijheid begrensd door wet- en regelgeving. Die grenzen lijken gegeven te zijn door het handhaven van de veiligheid. Binnen dit spanningsveld is een blokkade van de A12 door Extinction Rebellion niet toegestaan. Zelfs het oproepen tot een blokkade lokt al een reactie van het bevoegd gezag uit. Binnen hetzelfde spanningsveld werd het verscheuren van bladzijden uit de Koran door Pegida niet op voorhand verboden.
De blokkade van de A12 brengt – zo is de redenering – de veiligheid in gevaar. Natuurlijk zijn er andere toegangswegen naar de stad, natuurlijk kost het omleiden van het verkeer moeite en ongemakkelijk voor de betrokkenen. Blijkbaar wegen deze moeiten en dit ongemak zwaarder dan de vrijheid van de demonstranten om juist op deze plek en op deze wijze actie te voeren. De gemeente voert aan dat het Malieveld prima geschikt is om het demonstratierecht uit te oefenen. Ik wil niet treden in deze afweging, wel voel ik mee met het argument tegen een blokkade dat ook de hulpdiensten ernstig gehinderd zouden worden door een blokkade.
Is het verscheuren van pagina’s uit de Koran een uiting van de vrijheid van meningsuiting? In een fatsoenlijke samenleving gaat een meningsuiting gepaard aan argumenten en aan de bereidheid tot dialoog. Dat is ook de inzet van Extinction Rebellion, zij het dat de dialoog zich toespitst op de actiemethode. Pegida kiest daarentegen voor vernielzucht, provocatie en belediging. Minimaal is het gevoel van veiligheid van moslims in het geding. Niet uitgesloten is dat deze actie ook tot repercussies, elders en later. Ook de veiligheid van Nederlandse burgers kan vroeg of laat, hier en daar, in het gedrang komen.
Eerlijk gezegd ben ik nog niet overtuigd van een absoluut verbod op het vernielen van heilige boeken. Ik vind ‘boekverbrandingen’ wel een gebrek aan beschaving, fatsoen en wellevendheid. Ik onderken ook de woede en de pijn als iets wat voor jou heilig is, wordt geschonden. Een boek kan heilig zijn, maar hetzelfde geldt voor vrijheidsrechten, bestaanszekerheid of een gezond leefklimaat. Wat voor de een heilig is, is dat niet vanzelfsprekend voor een ander. Hoe dan ook, Pegida speelt in op het gegeven dat veel moslims (en anderen) de Koran – iedere Koran – als heilig beschouwen. Door een exemplaar te beschadigen drukt Pegida zijn weerzin tegen moslims uit. Het gaat hier niet om redelijke godsdienstkritiek, eerder om het bedelen om aandacht. Wellicht speelt de verwachting mee dat moslims met geweld reageren zodat daarmee de weerzin bevestigd wordt. In die zin komt de actie van Pegida dichtbij het uitlokken van geweld.
Hoe dan ook, mijn aarzeling bij een wettelijk verbod op het beschadigen van wat voor anderen heilig is, ligt bij het afbakenen van het begrip ‘heilig’. De wetgever moet – om dat te kunnen doen – een inhoudelijk oordeel geven over wat wel en wat niet onder dat begrip valt. Dat lijkt mij eerlijk gezegd gewaagd. Als de gemeente dit soort acties wil verbieden, kan dat m.i. niet via deze weg.
Vanuit de Haagse Gemeenschap van Kerken en de Protestantse Kerk Den Haag heb ik een teken van medeleven gestuurd naar Samenwerkingsverband Islamitische Organisaties Regio Haaglanden en de Federatie Islamitische Organisaties. Tevens hoop ik zaterdag 9 september present te zijn bij klimaatkerkdienst voorafgaande aan de actie tegen de fossiele subsidies.
De foto toont een Nederlandse vertaling van de Koran en Green Bible. Voor veel moslims is de Koran letterlijk en figuurlijk heilig. Voor de actievoerders van Extinction Rebellion is het temperen van het antropogene broeikaseffect een heilige daad. De groene Bijbel verwijst naar dit diep doorleefde gevoel van heiligheid. Het is aan onze Haagse burgemeester Van Zanen om de bijbehorende uitingen in goede banen te leiden. Ik wens hem wijsheid en empathie toe.
Recente reacties